Voorlopig besluit ik mijn overzicht met Finland, Nieuw-Zeeland en Gelderland.
Naties: Finland en Nieuw-Zeeland.
Provincie: Gelderland.
Finland en Gelderland behoren waarschijnlijk bij de groep-Rus, maar er is twijfel. Nieuw-Zeeland hoort gezien de bijbehorende termen bij de groep-IJs, maar op grond waarvan eigenlijk?
Finland (Fin, c.q. Finse, Fins): Volgens sommigen betekent Finland veenland, mede omdat de Finnen zelf hun land Suomi noemen, wat voor veenland zou staan. Hebben we hier een uitzondering te pakken? Misschien. Over de betekenis van Suomi zijn drie theorieën: het kan van suomaa = moerasland komen (omdat de vele meren in het zuiden het landschap een moerassig aanzien geven), of van suomu = visschub (omdat Finnen vroeger misschien gekleed gingen in vissenhuiden), of van een proto-Baltisch woord žēmē = aarde of bewoners van het land, een woord dat ook in Slavische talen is terug te vinden.
Dit fraaie Gelderse paard is in 1898 geschilderd door Otto Eerelman (1839-1926).
Het ras staat internationaal bekend als “Gelderlander”.
Provincie Gelderland (Geldersman c.q. Gelderse, ook wel Gelderlander c.q. Gelderlandse?, Gelders en Gelderlands?): De indeling bij groep-Rus is niet helemaal zeker. Het bijvoeglijk naamwoord is Gelders, zoals in het “Gelders Archief” en “Gelderse rookworst”, op grond waarvan het onder de groep-Rus valt. Een inwoner van Gelderland wordt echter soms Gelderlander genoemd, bijvoorbeeld terug te vinden in de naam van de regionale krant De Gelderlander, die voor het eerst verscheen in 1848. De bijbehorende vrouwelijke vorm zou Gelderlandse moeten zijn, en dat geldt ook voor het bijvoeglijk naamwoord, maar geen van beide termen heb ik eerder gehoord of gezien. In mijn kindertijd, een jaar of 65 geleden, werd in de kennissenkring van mijn grootouders in Arnhem de term Geldersman c.q. Gelderse gebruikt. (Vergelijk voor deze vorm Engelsman en Fransman in deel 2.)
De naam Gelderland is afgeleid van de nu Duitse plaats Geldern. Deze naam zegt niets over de aard van het land, maar wel over wie er de baas was: in een ver verleden was deze plaats de oorsprong van het graafschap, later hertogdom Gelre. Op grond van dit gegeven hoort Gelderland thuis in de groep-Rus, en dan zou de juiste naam voor een inwoner Geldersman c.q. Gelderse zijn.
MEER LEZEN:
Wel Rus, geen IJs: deel l | deel 2 | deel 3 | deel 4 | deel 5
Conclusie en vragen | Bronnen | Over de foto's
Eerste versie geplaatst: 27.08.2021; bijgewerkt op 11.06.2023 (Gelderland, Lapland, Nieuw-Zeeland).